Ray Dalio jest twórcą największego na świecie funduszu hedgingowego Bridgewater Associates z aktywami w zarządzaniu na poziomie 140 miliardów dolarów. Jego osobisty majątek, zgodnie z wyliczeniami Forbes’a wynosi około 19,1 mld dolarów. Jego obserwacje, spostrzeżenia dotyczące rynków i makroekonomii śledzone są przez inwestorów, ekonomistów i bankierów centralnych. Jest autorem książki „Zasady” opisującej jego sposoby postępowania i podejmowania decyzji zarówno w życiu, jak i na rynkach finansowych. Przyczynił się do wprowadzenia Chicken McNuggets w McDonalds. To tylko niektóre z przedsięwzięć Ray’a Dalio, którego sylwetkę tutaj przedstawiamy.

Ray Dalio

 

Ray Dalio urodził się w Jackson Heights, w dzielnicy Queens, w Nowym Jorku w 1949 roku. Jego matka była gospodynią domową, a ojciec muzykiem jazzowym, który grał na klarnecie i saksofonie w nocnych klubach na Manhattanie. Kiedy Ray miał osiem lat, rodzina przeniosła się dalej na Long Island, do podmiejskiej społeczności Manhasset. Młody Ray Dalio lubił sport i zabawy z przyjaciółmi, ale nie lubił rutyny w szkole, a zwłaszcza rutynowego zapamiętywania. Nie miał dobrej pamięci. Aby zarobić pieniądze, pracował w na zmywaku w restauracji, roznosił gazety, kosił trawniki sąsiadów i odśnieżał ich podjazdy.

Od 12 roku życia pracował jako caddy (przyp. 1) w Links Golf Club, ekskluzywnym polu golfowym. Jego klientami byli m.in. książę Windsoru (wcześniej król Anglii Edward VIII) i były wiceprezydent (wkrótce prezydent) Richard Nixon, a także wielu inwestorów z Wall Street.

 

Początki inwestowania

 

W latach sześćdziesiątych XX wieku głównym tematem rozmów na polu golfowym była rosnąca giełda, co zaintrygowało młodego Raya Dalio. Za zaoszczędzone 300 dolarów zakupił swoje pierwsze akcje – Northeast Airlines. Kupił te akcje, ponieważ jako akcje jedynej spółki były sprzedawane po cenie niższej, niż 5 dolarów. Linie Northeast Airlines były wówczas bliskie bankructwa i niebawem zostały przejęte przez inną spółkę. Spowodowało to wzrost ceny akcji, a Ray Dalio zarobił trzykrotność kwoty pierwotnej inwestycji. Uznał wówczas, że zarabianie na giełdzie jest łatwe, całkowicie ignorując czynnik szczęścia, z którym miał w tym przypadku do czynienia. Następnie zamówił oferowane przez magazyn Fortune raporty spółek z listy Fortune 500 i przystąpił do ich studiowania. Do końca szkoły średniej zgromadził portfel akcji o wartości kilku tysięcy dolarów.

 

Niezbyt wysoka średnia ocen Ray’a ze szkoły średniej nie pozwoliła mu na studiowanie na prestiżowej uczelni. Ostatecznie podjął studia w C.W. Post College, będącym częścią Long Island University w pobliskim Brookeville. Na studiach uczył się już tego, co go interesowało i ukończył je jako jeden z najlepszych studentów. Dzięki wybitnym wynikom, w 1971 roku otrzymał miejsce w Harvard Business School, na którym uzyskał tytuł MBA. Podczas studiów nadal inwestował w akcje. Zainteresował się również towarowymi kontraktami futures. Nie były to wówczas instrumenty popularne wśród studentów jego uczelni. Atrakcyjność surowców polegała na tym, że handel nimi nie wymagał wysokich depozytów. Ray Dalio mógł zatem wykorzystywać mechanizm dźwigni finansowej w celu zwielokrotnienia potencjalnych zysków. Nie istniały jeszcze kontrakty na akcje, obligacje, czy waluty. Kontrakty terminowe typu futures obejmowały wyłącznie rzeczywiste towary, takie jak kukurydza, soja, bydło czy trzoda chlewna. Rynek surowców stał się głównym obszarem zainteresowań Raya Dalio w tamtym okresie. Śledził też cenę złota oraz kursy walut. Szczególną uwagę zwrócił na rosnącą cenę złota i pojawiające się doniesienia o przewartościowaniu amerykańskiego dolara w stosunku do innych walut.

 

Przełom w życiu Ray’a Dalio 

 

Wydarzeniem, które miało przełomowy wpływ na myślenie Ray’a Dalio o zjawiskach ekonomicznych, było zniesienie przez prezydenta Nixona parytetu złota w 1971 roku, co spowodowało utratę wartości dolara. Nauczył się wówczas, że nie warto słuchać urzędników państwowych, zapewniających o niedopuszczeniu do dewaluacji waluty. W rzeczywistości odkrył, że im więcej takich zapewnień, tym bardziej prawdopodobne jest, że dewaluacja nastąpi. Spodziewał się, iż na giełdzie nastąpi krach, jednak rynek wzrósł o 4 punkty procentowe. Doszedł następnie do wniosku, że nie potrafił trafnie przewidzieć reakcji rynku, ponieważ tego typu wydarzenie nie miało miejsca podczas jego dotychczasowego, 22-letniego życia. Przystąpił zatem do studiowania historii i odkrył, że w przeszłości zdarzały się już takie sytuacje oraz że rynki reagowały wzrostami – w podobny sposób, jak w 1971 roku.

 

“Przyjmuj do wiadomości to, co przydarzało się ludziom w innych czasach i w innych miejscach, bo w przeciwnym razie nie będziesz wiedział, że to może się przydarzyć Tobie. A jeśli już się przydarzy, nie będziesz wiedział, jak sobie z tym poradzić.”

 

Studiowanie przeszłych wydarzeń i poszukiwanie podobieństw do obecnej sytuacji stało się nieodłącznym elementem procesu analitycznego Ray’a Dalio. Odniesienia do historii pojawiają się często w jego komentarzach ekonomicznych.
Wakacje pomiędzy dwoma latami studiów na Harvardzie Dalio spędził na handlu towarami w Merrill Lynch. Dalio i kilku przyjaciół z Harvardu założyli małą firmę, którą nazwali Bridgewater Associates, aby handlować surowcami. Z tego pierwszego przedsięwzięcia niewiele wynikło, ale Dalio zachował nazwę Bridgewater do późniejszego użytku. Gdy ceny towarów – zwłaszcza ropy naftowej – gwałtownie wzrosły, Rezerwa Federalna podniosła stopy procentowe, aby powstrzymać inflację, rynek akcji runął w dół, a inwestorzy rzucili się w kierunku towarów. Kiedy Ray Dalio pojawił się na niespokojnej Wall Street w 1973 roku, był ewenementem – absolwentem Harvardu z doświadczeniem w handlu towarami. Pracował w dwóch domach maklerskich, w których zajmował się m.in. transakcjami zabezpieczającymi ryzyko zmiany ceny (hedgingiem) za pomocą kontraktów terminowych na towary i na instrumenty finansowe. Zyskał wówczas szeroką znajomość rynku zbóż i zwierząt gospodarskich oraz szerokie kontakty.

 

Ray Dalio – twórca Bridgewater Associates

 

W 1975 roku Ray Dalio rozpoczął pracę na własny rachunek, zakładając Bridgewater Associates. Początkowo siedziba spółki mieściła się w dwupokojowym mieszkaniu, a Dalio wykorzystywał wcześniejsze doświadczenia i kontakty. Specjalizował się w rynku zwierząt hodowlanych, zbóż, mięsa i roślin oleistych. Jak wspomina:

 

“Uwielbiałem to. Ponieważ surowce były czymś realnym i w mniejszym stopniu niż akcje podatnym na zniekształcone postrzeganie wartości. Akcje mogły być wyceniane zbyt wysoko lub zbyt nisko tylko dlatego, że większy głupiec masowo je skupował bądź wyprzedawał. Natomiast żywy inwentarz trafiał ostatecznie do sklepów mięsnych, gdzie był wyceniany na podstawie tego, ile konsumenci byli gotowi za niego zapłacić. Potrafiłem wizualizować procesy prowadzące do tych sprzedaży i dostrzec przenikające je zależności.”

 

Ray poznał każdy aspekt wymienionych rynków. Potrafił określić ilość zboża, które pojawi się w danym roku, areały upraw we wszystkich znaczących rejonach rolniczych, wartość żywego inwentarza na podstawie tempa przyrostu masy zwierząt hodowlanych, interakcje rynków soi i kukurydzy, marże, popyt i gusta konsumentów. W tworzonych przez siebie modelach stosował najnowocześniejsze wówczas kalkulatory i pierwsze pojawiające się komputery osobiste. Nigdy też nie krył swojego uznania dla spółki Apple i Steve’a Jobsa. Często też obliczenia były wykonywane pisemnie, wraz z odręcznie rysowanymi wykresami na kartce papieru. Ray Dalio posiadał wielu klientów zabezpieczających ryzyko zmiany ceny surowców wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej. Zajmował się doradztwem w tym zakresie. Jednym z jego klientów była spółka McDonalds, która zamierzała wprowadzić nowy produkt – nuggetsy z kurczaka.Obawiano się jednak, że zakupy kurczaka na masową skalę spowodują wzrost ich ceny i zmniejszenie zysków. Modele tworzone przez Raya Dalio pomogły McDonaldsowi i jego kontrahentom w zachowaniu satysfakcjonujących marż i produkt został ostatecznie wprowadzony do sprzedaży w 1983 roku.

 

Wraz z powiększaniem się listy klientów Bridgewater, zwiększał się również zakres kompetencji naszego bohatera. Dalio, stosuje podejście inwestycyjne zwane „globalnym makro”, inwestując na dużą skalę na całym świecie w oparciu o szerokie czynniki systemowe. Dalio, dokładnie przestudiował historię rynku, znajdując wcześniejsze przykłady zjawisk, które jego konkurenci uważali za bezprecedensowe. Zbudował Bridgewater, przewidując zmiany kursów walut, cen surowców, inflacji i wzrostu PKB w światowych gospodarkach.

 

Spółka podpisała umowy z większymi klientami, w tym z funduszami emerytalnymi Banku Światowego i Eastman Kodak. W 1981 roku otworzono biuro w Westport, Connecticut, gdzie Ray i jego żona chcieli założyć rodzinę. Dalio, zaczął zyskiwać popularność poza Wall Street po tym, jak osiągnął zysk w wyniku krachu giełdowego w 1987 roku. W następnym roku pojawił się w programie Oprah Winfrey. W 1991 roku uruchomił flagową strategię Bridgewater, „Pure Alpha”, nawiązującą do greckiej litery, która w terminologii Wall Street reprezentuje nadwyżkę stopy zwrotu, jaką zarządzający aktywami może osiągnąć powyżej określonego benchmarku rynkowego, takiego jak np. NASDAQ. Pure Alpha stał się flagowym funduszem Bridgewater, przynosząc średni roczny zysk na poziomie 18%. W 1996 roku Dalio uruchomił All Weather, fundusz, który był pionierem stabilnej strategii niskiego ryzyka, która później stała się znana jako parytet ryzyka.

 

Ray Dalio jest autorem kilku książek. Pierwsza z nich „How the Economic Machine Works; A Template for Understanding What is Happening Now” została wydana w 2007 roku. Autor opisuje procesy ekonomiczne jako maszynę ze swoimi mechanizmami. Książka miała na celu objaśnienie skomplikowanych procesów prostym językiem, tak, aby mogła zainteresować jak największy krąg odbiorców. „Principles: Life & Work” została wydana w 2017 roku (istnieje również polskie wydanie pt. „Zasady” z 2019 roku). Dalio, opisał w niej swoje zasady postępowania, podejmowania decyzji oraz sposób w jaki zorganizował Bridgewater Associates. Twierdzi, że osiągał tak dobre wyniki inwestycyjne dzięki stałemu ulepszaniu opisanych w książce zasad. Kolejnym dziełem było wydane w 2018 roku „Principles for Navigating Big Debt Crises” opisujące kryzysy zadłużenia występujące podczas różnorodnych uwarunkowań. Ostatnie jak dotąd dzieło „The Changing World Order: Why Nations Succeed and Fail” zostało wydane w 2021 roku.

 

Istotną częścią życia Ray’a Dalio jest medytacja transcendentalna. Po tym, jak w 1968 roku dowiedział się o podróży Beatlesów do Indii w celu nauki medytacji u Maharishiego Mahesha Yogi, uznał, że to także coś dla niego. To nowoczesna adaptacja starożytnej praktyki oczyszczania umysłu z irracjonalnych uczuć w celu wyraźniejszego postrzegania rzeczywistości. Dalio, uważa, że nic nie dało mu takiego zwrotu z inwestycji, jak medytacja transcendentalna, dzięki której poprawił swoje myślenie, koncentrację i kreatywność.

 

Zasady Ray’a Dalio można pokrótce scharakteryzować następująco:

 

 

 

 

Kształtując kulturę Bridgewater, Ray postawił sobie za cel stworzenie „merytokracji idei, w której sensowna praca i sensowne relacje są celami, a radykalna prawdomówność i radykalna przejrzystość są sposobami osiągania celów”. Przez „merytokrację idei” rozumie kulturę, w której najlepsze pomysły wygrywają niezależnie od tego, skąd pochodzą i bez względu na hierarchię. Przez „sensowną pracę” rozumie pracę, którą osoby ją wykonujące uważają za ważną, dzięki czemu czują, że są w misji wspólnego tworzenia wielkości. A przez „znaczące relacje” rozumie, że w zespole panuje wzajemna troska i rozwaga.

 

Ray uważa, że te cele najlepiej osiągnąć poprzez radykalną prawdomówność, aby nie było żadnych nieporozumień. Radykalna prawdomówność buduje również zaufanie, ponieważ nie ma ukrytej krytyki ani planów. Wierzy, że radykalna przejrzystość pomaga wspierać radykalną prawdomówność, ponieważ pozwolenie ludziom zobaczyć na własne oczy, co się dzieje, zapobiega spekulacjom i polityce biurowej.

Jakie rady dla inwestorów indywidualnych ma Ray Dalio? W wywiadzie dla MarketWatch z dnia 21 września mówił:

 

“Jesteśmy w okresie, w którym większość aktywów idzie w dół. Najważniejszą rzeczą, jaką możesz zrobić, jest posiadanie dobrze zbalansowanego portfela. Zamiast prób stosowania timingu na rynku, inwestorzy powinni skupić się na dywersyfikacji.”

 

powiedział. Jeśli chodzi o akcje, za atrakcyjne regiony geograficzne do inwestowania uważa Stany Zjednoczone, Europę, Japonię, Chiny, Indie i kraje Azji południowo-wschodniej.

 

Opracowanie

Piotr Krasuski

Manager Inwestycyjny

Prosper Capital Dom Maklerski S.A.

 

Przypisy:

1. Osoba wspomagająca graczy, do której obowiązków należy m.in. noszenie kijów golfowych.
2. Dalio, Zasady, Agora, Warszawa, 2019.
3.  https://www.bridgewater.com/our-founder

Zobacz podobne: