Fundusze Venture Capital i Private Equity – artykuł ekspercki

Z określeniem VC/PE spotykamy się często. Nie wszyscy wiedzą jednak, czym są fundusze Venture Capital (VC) lub Private Equity (PE), a także jakie szanse dają przedsiębiorcom. Niezależnie od tego, czy łapiemy Ubera, rezerwujemy Airbnb, czy kupujemy parę obuwia na eobuwie.pl korzystamy z usług i produktów firm wspieranych kapitałem podwyższonego ryzyka i kapitałem prywatnym. Venture Capital i Private Equity to dwa główne podzbiory znacznie większej, złożonej części krajobrazu finansowego, znanego jako rynki prywatne.

 

Globalnie, rynek Venture Capital też pobił rekord, na całym świecie zainwestowano 288 mld dolarów w pierwszym półroczu 2021 roku. To o prawie 110 miliardów dolarów więcej w porównaniu z poprzednim półrocznym rekordem, który został ustanowiony w drugiej połowie 2020 roku.

 

Źródło: https://news.crunchbase.com/news/global-vc-funding-h1-2021-monthly-recap/, dostęp 2021-10-20.

 

W pierwszej połowie tego roku na każdym etapie finansowania zainwestowano rekordowe środki. Finansowanie na późnym etapie (Late stage) osiągnęło najwyższy poziom, ponad dwukrotnie rok do roku. Finansowanie na wczesnym etapie (Early Stage) wzrosło o ponad 60 procent w stosunku do poprzednich dwóch półroczy, a finansowanie zalążkowe (Angel-Seed) zyskało 40 procent rok do roku.

 

 

Polski ekosystem, jak i sektor technologiczny ogółem, są liczącym się elementem gospodarki, niejednokrotnie odpornym na sytuację makroekonomiczną. W roku 2020 odnotowano kolejny rekord na polskim rynku venture capital. Trzy transakcje w pułapie od 250 do 350 mln PLN wskazują na bardzo udany okres inwestycyjny dla projektów start-upowych.

 

Największe transakcje odpowiadają za nieco ponad połowę dostarczonego przez fundusze kapitału. Pomimo tego, wykluczając transakcje skrajne z 2019 i 2020, możemy mówić o 30% wzroście rynku venture capital liczonym rok do roku (lub o 70% z ich uwzględnieniem). Rośnie też średnia wartość rund inwestycyjnych. Wiąże się to z wyższymi ticketami inwestycyjnymi funduszy, wzrostem wartości startupów oraz rozszerzającą się obecnością kapitału międzynarodowego.

 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie:  https://pfr.pl/aktualnosci/transakcje-na-polskim-rynku-vc-w-2020.html, dostęp 2021-10-20.

 

Dane za ostatnie 2 lata dobrze obrazują Polskę jako rozwijający się ekosystem startupowy – wzrost rok do roku miał miejsce na każdym etapie finansowania. Patrząc na te dane warto przyjrzeć się bliżej skąd spółki technologiczne pozyskują swoje finansowanie i w jaki sposób.

 

Formy finansowania

Generalnie rzecz biorąc, różne formy finansowania można uszeregować w następujący sposób, jeśli chodzi o ich koszt:

1. Dotacje, rządowe programy wsparcia itp.
2. Kredyty bankowe
3. Finansowanie inwestorskie (dług, mezz, kapitał własny)

W Naszym artykule skupimy się na finansowaniu inwestorskim, a dokładnie na rynkach prywatnych oraz na szybko rozwijających się firmach, które nie są notowane na giełdzie które oddają część udziałów profesjonalnym inwestorom w zamian za kapitał na finansowanie i mentoring, których potrzebują, aby dalej się rozwijać.

 

3F – Family, Friends and Fools

 

Jest to zwykle pierwsze miejsce, do którego firmy zwracają się gdy potrzebują więcej finansowania, niż mogą same zainwestować. Grupa 3F nie będzie chciała od start-upu wysoko oprocentowanych odsetek (jeśli spółka ma szczęście, nie będą chcieli żadnych), ale pieniądze, które firma może uzyskać w ten sposób, są zazwyczaj bardzo ograniczone. Jeśli założyciele spółki mają bogatych znajomych i nie potrzebują wiele, ekonomicznie może nawet bardziej sensowne jest udanie się do nich przed pójściem do banku.

 

Pre-seed capital providers

 

Inkubatory i Akceleratory  – Konkurencyjne programy, które oferują wsparcie finansowe dla przedsiębiorców, kontakty, mentoring, przestrzeń do pracy i zasoby techniczne w zamian za pakiet mniejszościowy udziałów w spółce.

 

Anioł biznesu  – Zazwyczaj są to przedsiębiorcy, którzy sami osiągnęli już sukces i którzy szukają inwestycji. Zazwyczaj inwestują w pomysły biznesowe na bardzo wczesnym etapie, które są bardzo ryzykowne, ale oferują duży potencjał wzrostu.  Dość często są to ludzie, którzy nie będą się zbytnio angażować w biznes i pozwolą prowadzić go tak, jak właściciele chcą, tak długo, jak płacą im to, co mają im zapłacić. Najczęściej nie będą też oczekiwać od start-upu szczegółowych raportów, wskaźników KPI itp.

 

Inwestor Strategiczny

 

Corporate venture capital (CVC) to  podzbiór kapitału podwyższonego ryzyka, w którym duże firmy strategiczne inwestują w startupy – często te działające w obrębie lub w sąsiedztwie z podstawową branżą inwestora.

 

Inwestorami są też fundusze Venture Capital, które inwestują w młode firmy – startupy oraz fundusze Private Equity, które inwestują w bardziej ugruntowane firmy. Z wyjątkiem osób niezwykle zamożnych, ogół społeczeństwa nie może inwestować w tę przestrzeń. Ponieważ firmy prywatne nie odpowiadają przed udziałowcami publicznymi, są mniej restrykcyjne. Nie muszą ujawniać raportów o zarobkach lub złożyć sprawozdania finansowego do badania, co utrudnia osobom z zewnątrz znalezienie wiarygodnych i dokładnych informacji na ich temat.

 

Fundusze Venture Capital

 

Fundusze te interesują się firmami, które już trochę urosły i mają pewne doświadczenie w generowaniu przychodów (niekoniecznie jeszcze zysku). Fundusze te zazwyczaj szukają również dużego potencjału i innowacji. Fundusze VC inwestują duże budżety, które pozyskują od innych inwestorów, więc będą wymagały raportowania i innych formalności.

 

Fundusze Private Equity

 

Podobnie jak Fundusze VC, Fundusze Private Equity (PE) inwestują w firmy w celu zwiększenia wartości spółki w czasie oraz wyjściu z inwestycji z zyskiem. W przeciwieństwie do firm VC, Fundusze PE często przejmują większość udziałów — co oznacza 50 procent własności lub więcej – w dojrzałych firmach. Ta praktyka, jednak zmienia się, ponieważ firmy PE coraz częściej wykupują firmy technologiczne, które były przedtem finansowane przez VC.

 

Rynki publiczne

 

Niektóre firmy nie szukają inwestorów strategicznych, ale zamiast tego decydują się na wejście na giełdę. Gdy firma przechodzi pierwszą ofertę publiczną (IPO) i debiutuje na publicznej giełdzie papierów wartościowych, ogół społeczeństwa może w nią inwestować. Firmy mają tendencję do upubliczniania się, gdy chcą  Zanim firma wejdzie na giełdę, KNF musi uznać ją za stabilną i nadaje się do inwestycji publicznych.

 

Distress financing investors

 

Są też inwestorzy, którzy koncentrują się na znalezieniu celów inwestycyjnych, które są w tarapatach. Ich strategia polega na kupowaniu takich firm tanio, „sprzątaniu bałaganu” i sprzedawaniu ich ładnych i błyszczących za więcej pieniędzy. Czasami wymaga to pożyczenia firmom pieniędzy na krótki okres czasu (w kwotach znacznie wyższych niż normalnie uważa się za bezpieczne) w celu umożliwienia oczyszczenia (tzw. transakcje wysoko lewarowane). Fundusze te zawsze będą wymagały pełnej kontroli, bo bez niej „sprzątanie” może nie być możliwe, a nawet gdyby było możliwe, uzgodnienie spraw z dotychczasowym właścicielem zajęłoby im zbyt dużo czasu, aby się nimi zainteresowali.

 

Wycena

 

Wycena określa aktualną wartość firmy na podstawie różnych czynników, w tym struktury kapitałowej i właścicielskiej. Często (choć nie zawsze) każda runda finansowania inwestorów powiększa wycenę firmy, dlatego wyceny są często określane jako pre lub post-money („money” w tym przypadku odnosi się do rundy finansowania).

 

Rodzaje finansowania inwestorskiego

 

Dług

 

Jeśli chodzi o dług, to dług inwestora jest praktycznie zawsze droższy niż dług bankowy, wyjątek może stanowić grupa 3F wspomniana na początku artykułu. Powód tego jest prosty: inwestorzy lokują swoje pieniądze tam, gdzie bank nie chce, ponieważ są skłonni zaakceptować wyższe ryzyko niż banki. Jedną z najbardziej podstawowych rzeczy w biznesie inwestycyjnym jest relacja między ryzykiem a oczekiwanym zyskiem. Im wyższe ryzyko, tym większego zysku spodziewa się dostawca kapitału.

 

Banki są regulowane, ponieważ mają być bezpieczne dla tych, którzy oddają swoje pieniądze w ich ręce. Inwestor – nie tak bardzo jak banki (choć w zależności od formy prawnej istnieją pewne ograniczenia). Dla banku strata pieniędzy na pożyczce to poważny problem, z drugiej strony dla większości inwestorów to chleb powszedni. Można nawet znaleźć benchmark: na 10 inwestycji w portfelu funduszu inwestycyjnego 1 to ogromny sukces, na 2 mniej więcej odzyskają pieniądze bez zysku, a 7 to kompletna porażka, w której praktycznie wszystko tracą.

 

Kapitał (Equity)

 

Kapitał (Equity) w najprostszych słowach to oddanie części firmy komuś innemu. Można to zrobić na dwa podstawowe sposoby:

1. sprzedaż udziałów (pieniądze od inwestora trafiają do właściciela, a nie do firmy)
2. podwyższenie kapitału (pieniądze trafiają do firmy, a nie do właścicieli spółki; udziały właściciela maleją z powodu tzw. rozwodnienia).

 

Kilka ważnych rzeczy dotyczących inwestycji kapitałowych:

1. wycena firmy – Inwestorzy zazwyczaj wybierają podejście rynkowe, podczas gdy obecni właściciele lubią podejście prognostyczne, ponieważ mogą sporządzić ładną prognozę opartą na optymistycznych założeniach i twierdzić, że firma jest dużo warta (tzw. „zjawisko krzywej J” – po roku lub dwóch latach zysk zawsze wybuchnie.
2. prawa korporacyjne – Wpuszczenie inwestora to w zasadzie kupienie sobie szefa. A to dlatego, że nowy inwestor, w zależności od kupionej akcji, zwykle będzie się spodziewał że niektóre prawa korporacyjne, takie jak prawo weta w przypadku wydatków wyższych niż określona kwota, miejsce w zarządzie itp.
3. lock-up – Większość inwestorów, którzy kupują spółkę, wymaga, aby istniejący zarząd został przez pewien czas i jest to określone w umowie inwestycyjnej.
4. prawa do wyjścia – Wielu inwestorów (praktycznie wszystkie fundusze, ale także niektórzy aniołowie biznesu i inwestorzy strategiczni) chcą pozostawić sobie dogodną opcję wyjścia na wypadek, gdyby sprawy nie potoczyły się po ich myśli. Nawet jeśli wierzą w biznes, na wszelki wypadek będą potrzebować narzędzi w umowie inwestycyjnej, które pomogą im wyjść z inwestycji.

 

Mezzanine – Finansowanie typu mezzanine (mezz) jest w zasadzie mieszanką długu i kapitału własnego. Taki rodzaj finansowania może być najbardziej przydatny dla firm, które nie są dużymi korporacjami:

1. pożyczka zamienna (dług zamienia się w kapitał własny)
2. pożyczka podporządkowana (udzielana do jednostki zależnej)
3. sprzedaż akcji z opcją odkupu

 

Etapy finansowania

 

Runda Seed – Kiedy inwestor venture capital zapewnia firmie na wczesnym etapie stosunkowo niewielką ilość kapitału do wykorzystania na rozwój produktu, badania rynku lub opracowanie biznesplanu, nazywa się to rundą zalążkową. Jak sama nazwa wskazuje, runda zalążkowa jest często pierwszą oficjalną rundą finansowania działalności firmy. Inwestorzy rundy zalążkowej zazwyczaj wymieniają obligacje, akcje lub preferowane opcje na udziały w spółce w zamian za ich inwestycję.

 

Runda VC – Gdy firma ma już monetyzujący się produkt lub usługę, często otrzymuje dodatkowe finansowanie od inwestorów venture capital, które wykorzystuje się do ulepszania swojego produktu lub usługi, zatrudnieniu dodatkowego personelu i skalowaniu biznesu. Kapitał wysokiego ryzyka jest inwestowany w rundach, lub seriach, oznaczanych literami: Seria A, Seria B, Seria C, itd.

 

Ścieżka inwestycyjna

 

Zazwyczaj start-up zwraca się do inwestora z tzw. pitch-deckiem – krótką prezentacją, której przeczytanie nie zajmie więcej niż 5 minut. Prezentacja nie omawia wszystkich aspektów biznesu, tylko te najbardziej zachęcające. Celem jest przyciągnięcie inwestora do zadawania pytań. Jeśli inwestor jest zainteresowany, kolejnym krokiem będzie pokazanie większej ilości informacji. Zazwyczaj firmy ujawniają więcej dopiero po podpisaniu umowy NDA, ale obecnie coraz częściej spotykają się najpierw i podpisują umowę NDA dopiero po tym ujawniają informację, a nie wcześniej.

 

Opracowanie
Jowita Olechno
Manager Inwestycyjny
Prosper Capital Dom Maklerski S.A.

Zobacz podobne: